bilimsel metin örneği
Bilim Dergilerinin Önemi
Bilim dergileri, bilimsel çalışmanın ve gelişimin vazgeçilmez araçlarıdır. Hatta bilim dergilerini olmadığı yerde, önemli bir bilim ortamından söz etmenin mümkün olmayacağı bile ileri sürülebilir. Çünkü ancak onlar aracılığıyla bilimciler arasında iletişim kurulabilir, araştırma sonuçları en kısa zamanda hem bilim kamuoyuna, hem de halka duyurulabilir ve yine onların yardımıyla eleştiri ve tartışma ortamı yaratılabilir. Öte yandan farklı nitelikteki bilim dergilerinin değişik etkilerinden söz edebiliriz. Örneğin akademik bilim dergileri doğrudan bilim ortamına yönelik bir işleve sahiptir, popüler bilim dergileri ise, halkın bilimi tanımasında, kavramasında ve sevmesinde çok önemli roller yüklenir. Farklı işlevleri ve özellikleriyle akademik ve popüler bilim dergileri birbirlerinin eksikliklerini tamamlarlar.
Bilim dergileri hakkında söylenebilecek bir başka şey de şudur; onlar bilimin en önemli taşıyıcı ve etkileyici hatlarından biri olmalarının yanı sıra bilimin iyi bir yansıtmışıdırlar. Belirli bir yerde ve zamandaki bilimin gelişme süreçlerini ve düzeylerini en iyi biçimde bu dergilerde izleyebilir ve saptayabiliriz. Bu nedenle bu dergilerin tarih çalışmaları için çok büyük bir önemi ve değeri vardır.
Son olarak, bu dergilerin incelenmesiyle sadece belirli bir dönemdeki teorik ve popüler bilimin düzeyi hakkında bilgi sahibi olunmakla kalınmayacak, aynı zamanda o günkü bilim ile toplumun genel sorunları arasındaki bağlar ve geçiş yolları da ortaya çıkarılabilecektir. Bu bakımdan bilim dergileri, şimdiye kadar üzerinde durulmamış kaynaklar olarak, genel tarih bilgi düzeyine yeni veriler ya da bakış açıları getirebilecektir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında yayınlanan bilim dergilerinin incelenmesi, bütün bu nedenlerle gerek bilim tarihimiz, gerekse genel tarihimiz açısından önem taşımaktadır. Erken Cumhuriyetin bilim ve teknoloji tarihi yeterince araştırılmamıştır. Modernleşmenin temel parametrelerinden biri olan bilimin Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki rolü tartışmasızdır. Ancak bilimin bu dönemdeki etki biçimleri, düzeyleri ve süreçleri henüz aydınlığa kavuşturulmamıştır. 1923-1928 yıllarında yayımlanmış bilim dergilerinin incelenmesi, bu hedefin bir bölümünü oluşturacaktır.
Bu çalışmada altı dergi ele alınmaktadır. Yeni Cumhuriyet'in en eski bilimsel dergisi, Mütareke döneminde, 1922'de yayın hayatına başlayan ve mesleki bir dergi olan Muallimler Mecmuası, Akademik bir bilim dergisi olan Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Eylül 1924'te yayımlanmaya başlamıştır. Daha sonra, 1925-1927 yıllarında, Türkiye'nin ilk popüler bilim dergileri olan Fen Âlemi (1925-1926) ile Tabiat Âlemi'ni (1925-1927) görüyoruz. 1927 ve 1928 yıllarında da, yine akademik bir bilim dergisi olan Mühendis Mektebi Mecmuası ve mesleki bir bilim dergisi olan Kimya ve Sanayi dergileri yayımlanıyor. Bu altı dergi, Yeni Cumhuriyet'in henüz Arap harflerini kullandığı dönemdeki bilim dergilerinin tamamıdır.
OSMAN BAHADIR, CUMHURİYETİN İLK BİLİM DERGİLERİ VE MODERNLEŞME, İZDÜŞÜM YAYINLARI, İSTANBUL 2001, s.9-10.
